Het abdijseizoen 2024 zit er weer op

De Sint-Baafsabdij gaat in winterslaap… Het abdijseizoen van 2024 werd onlangs weer traditioneel afgesloten met pannenkoeken en warme chocolademelk. We zien elkaar weer terug op Paaszondag 2025 bij het al even traditionele paaseitjes rapen.

Buren van de abdij danken onze partner Historische Huizen Gent voor de fantastische samenwerking in 2024. Ook nemen wij onze pet af en maken een diepe dankbare buiging voor alle geweldige vrijwilligers die het afgelopen jaar het abdij onthaal op zondag hebben verzorgd. Zonder hun enthousiasme en engagement is onze werking niet mogelijk! Dit geldt uiteraard ook voor onze gidsen die op verschillende zondagen gratis rondleidingen hebben verzorgd. We kijken ernaar uit om iedereen terug te zien in 2025!

2024-11-07T11:39:10+01:007 november 2024|Abdij, Buurt, Nieuws|

Zomerverlof Herberg Macharius tot 25 augustus

De vrijwilligers van Herberg Macharius genieten van een welverdiend zomerverlof. De Herberg zal gesloten zijn tot 25 augustus… Maar daarna schieten we weer volop in actie! We wensen alle vrijwilligers en bezoekers van Herberg Macharius een prachtige zomer. We zien ernaar uit om jullie terug te zien in augustus. Tot dan!

2024-08-20T15:13:09+02:0016 juli 2024|Buurt, Herberg, Nieuws|

Schilders Jos Verdegem en Elza Vervaene aan de Visserij

Langs de Visserij leefden en werkten enkele bekende kunstenaars, waaronder Jos Verdegem (1897-1957), een getalenteerde maar weinig bekende schilder, tekenaar en etser. Hij groeide op in de volkse Muidewijk in een arbeidersgezin. Na zijn lager onderwijs schreef hij zich in aan de Gentse Academie voor Schone Kunsten, waar hij les kreeg van George Minne en Frits van den Berghe.

Op zeventienjarige leeftijd meldde Verdegem zich vrijwillig aan bij het Belgische leger tijdens de Eerste Wereldoorlog en raakte gewond in oktober 1914. Hij werd naar Engeland overgebracht voor verzorging. In 1916 keerde hij terug naar het IJzerfront als lid van de ‘Kunstcompagnie’, een legerafdeling die het leven aan het front documenteerde met tekeningen en schilderijen. Daar raakte hij bevriend met activisten uit de frontbeweging, zoals Wies Moens en Joris Van Severen, die zich verzetten tegen het Franstalige taalbeleid van het Belgisch leger. Na de oorlog hervatte hij zijn studie aan de Academie.

In 1922 vertrok hij naar Parijs, waar hij snel zijn weg vond in de kunstenaarskringen en galeriewereld. Het jaar daarop trouwde hij met een Parisienne en samen vestigden ze zich in een voorstad ten oosten van Parijs. Hij werkte een tijdje als circusknecht en zou later het circusleven op doek vastleggen. In die periode leerde hij het werk kennen van fauvisten en kubisten zoals Bracque, Picasso en Matisse, die zijn artistieke ontwikkeling zouden beïnvloeden. In 1929 keerde hij terug naar Gent, samen met zijn vrouw en schoonouders, en woonde een tijdje in de Kasteellaan. Drie jaar later werd hij leraar aan de Gentse Academie, waar hij onder andere lesgaf aan Roger Raveel.

In 1936 overleed zijn vrouw tijdens de bevalling. Hun zoon overleefde en kreeg een stiefmoeder, want op 1 december 1937 hertrouwde Verdegem met Elza Vervaene (1915-2016). Ze gingen wonen aan de Visserij 32, in een 19e-eeuws huis met souterrain en drie verdiepingen erboven. De sobere gevel oogt momenteel wat verwaarloosd.

Verdegem was flamboyant en wispelturig. Hij sprak zowel Frans als Gents, zoals veel Gentenaren uit de bourgeoisie destijds deden. Hij stond erom bekend geen blad voor de mond te nemen, wat niet altijd goed werd ontvangen. Af en toe poederde hij zijn gezicht, en flaneerde hij met veel zwier en gehuld in een grote kapmantel door de straten van Gent.

Zijn tweede vrouw, Elza, was ook kunstschilder en een voormalige leerlinge van Verdegem. Ze was geboren in Melle als dochter van een azaleakweker. Bij het uitbreken van de oorlog vluchtte het koppel naar Frankrijk, waar ze de zomer doorbrachten in Limoges. Daar maakte Verdegem veel sensuele tekeningen van zijn vrouw. Terug in Gent hervatte hij zijn lessen aan de Academie en exposeerde hij in diverse tentoonstellingen in België en Duitsland. Eind 1940 maakte hij deel uit van een delegatie van Vlaamse kunstenaars die naar Duitsland reisden voor een ontmoeting met de Duitse propagandaminister Joseph Goebbels. De kunstenaars waren geselecteerd vanwege hun pro-Duitse sympathieën.

Na de oorlog werd hij door het stadsbestuur ontslagen wegens ‘artistieke collaboratie’. Hij had tentoonstellingen georganiseerd in Gent en was voorzitter van de ‘Schilderskamer’, een onderdeel van de door de bezetter gecontroleerde Federatie van Vlaamse Kunstenaars. Hoewel Verdegem nooit officieel beschuldigd of veroordeeld werd, heeft hij zijn ontslag niet aangevochten voor de rechtbank. Er brak een moeilijke periode aan voor hem waarin hij een bescheiden inkomen verdiende door Ivanov-strips af te werken en in te kleuren.

Rond 1947 richtte Elza samen met andere kunstenaars, waaronder Roger Raveel, de Gentse groep La Relève op. Die kunstenaars, bijna allemaal leerlingen van Jos Verdegem en vrienden uit de Academie, zagen zichzelf als de opvolgers van de Vlaamse expressionisten, vandaar de naam ‘De Aflossing’. Door gebrek aan financiële steun hield de groep ermee op in 1950. Tijdens een tentoonstelling van La Relève in Gent ontmoette Elza de Franse kunstfilosoof Henri Maldiney (1912-2013), die tussen 1945 en 1955 in Gent les gaf over filosofie en esthetica. Ze begonnen een relatie.

Verdegem trok zich terug in het souterrain van zijn huis aan de Visserij. Boven hem gingen Elza en Henri samenwonen. Maar Elza verbleef regelmatig, alleen of met haar minnaar, in Frankrijk.

In de jaren ’50 fungeerde Verdegem als mentor voor Jan Hoet, die hij introduceerde in het kunstmilieu van Gent. Hoet zorgde ervoor dat er in 1977 een overzichtstentoonstelling van Verdegems werk werd gehouden in het Gentse Museum voor Schone Kunsten.

Verdegem had geen actie ondernomen om een echtscheidingsprocedure te starten. Hij bleef getrouwd met Elza tot zijn overlijden op 15 september 1957. Elza trouwde vervolgens met Henri Maldiney, waarna het echtpaar naar Frankrijk verhuisde. Ze bleef afwisselend figuratief en abstract werk schilderen tot ze op hoge leeftijd haar gezichtsvermogen verloor. Elza werd 101 jaar oud.

Verdegem schilderde een aantal neorealistische afbeeldingen van het Astridpark aan de Lousbergskaai.

Marc Hanson

lllustraties: met dank aan Willem Elias, auteur van het mooi geïllustreerde boek “Jos Verdegem in perspectief 1897-1957” (Artha, 2024).

2024-05-03T08:53:09+02:0027 april 2024|Buurt, Historisch, Kunst|

Woonschepen langs de Visserij

Langs de Visserij liggen twaalf woonschepen, voornamelijk tussen de Ferdinand Lousbergsbrug en de ringweg. Deze stalen huizen zijn lang, smal en laag, wat een opvallend contrast vormt met de hoge stenen gebouwen aan de overkant. In de zomer rusten de schepen in de schaduw van de geknotte platanen langs de kade. Elk schip heeft een terras of een klein tuintje, met het opvallende woonschip De Paarl als hoogtepunt. Dit groene toevluchtsoord bevindt zich helemaal aan het begin van de straat, dichtbij de brug.

Bijna alle woonschepen zijn spitsen, met één uitzondering. Ze meten bijna 40 meter in lengte en ongeveer 5 meter in breedte, en werden ooit gebruikt als vrachtschepen voor het vervoer van kolen, graan, staal, rivierzand en andere bulkgoederen op binnenwateren. Aan de buitenkant is nog steeds duidelijk te zien wat hun oorspronkelijke functie was. De enige afwijking bevindt zich helemaal aan het einde, tegenover het Visserijparkje: Us Wille (of Ons Genoegen). Dit is een tjalk, een klein zeilschip van ongeveer 15 bij 4 meter, dat in het verleden bulkgoederen vervoerde op Nederlandse wateren. Us Wille was in 1889 eigendom van de familie Huka uit Tilburg en werd gebouwd in Oudekerk aan de IJssel. Bijna een eeuw later kreeg het schip een dieselmotor, waardoor het nu nog mobieler is.

Na hun dienst in het transport werden de schepen omgevormd tot woonschepen, soms door de nieuwe bewoners zelf. Tijdens deze transformatie konden ze hun creativiteit de vrije loop laten, wat resulteerde in een unieke uitstraling aan de binnenkant.

In tegenstelling tot de huizen langs de Visserij, die zelden de naam van de bouwer dragen (zoals Huis De Taeye uit 1898 of Huis Dael uit 1908), zijn de schepen vaak vernoemd naar hun voormalige schipperseigenaars. Neem bijvoorbeeld de Hero, een spits gebouwd in 1924 in Peronnes (Henegouwen). De naam verwijst naar Henry en Rosa van de schippersfamilie Buds uit Boom. Het schip werd oorspronkelijk voortgetrokken en onderging in de jaren zestig een renovatie, waardoor het op eigen motorkracht vooral graan kon vervoeren. In de late jaren negentig stopten Henry en Rosa met varen en verkochten ze hun schip. Het werd gekocht door een kunstenaar, die het volledig zelf heeft ingericht. De vroegere roef, het oorspronkelijke woongedeelte van het schip, werd omgebouwd tot keuken, met daaronder de twee niet-functionerende motoren.

De Paarl, gebouwd in 1930 op een werf in Boom, draagt de naam van de huidige eigenares. De Mariposa, Spaans voor vlinder, werd in 1944 gebouwd in Mons en heeft in het verleden verschillende namen gedragen, waaronder Franz, Amateur en Roga.

De woonschepen zijn elk voorzien van een eigen brievenbus en halen water, elektriciteit, wifi en andere voorzieningen vanaf de wal. De meeste schepen worden verwarmd met stookolie of gas, en enkele hebben zonnepanelen of zelfs airconditioning. Het huisvuil wordt op dezelfde manier als bij de huizen opgehaald door IVAGO. Afvalwater moet eerst worden gezuiverd via een eigen waterzuiveringssysteem voordat het wordt geloosd.

De ligplaatsen worden gehuurd van de Vlaamse Waterweg via een concessie die maximaal twaalf jaar geldig is. Woonschepen moeten elke vijf jaar gekeurd worden en indien nodig hersteld, een proces dat aanzienlijk duurder en tijdrovender is dan een autokeuring. Schepen die nog in staat zijn, varen zelf naar de werf, terwijl anderen zich moeten laten slepen.

De meningen van de bewoners over de voor- en nadelen van wonen op het water variëren.

Tekst: Marc Hanson

2024-03-15T12:19:44+01:009 maart 2024|Buurt, Historisch|

Hoe beleef jij de Sint-Baafsabdij en Herberg Macharius?

“Hoe beleef jij de historische gebouwen in de binnenstad?”… Die vraag stelt Stad Gent aan haar burgers. De stad werkt aan een toekomstplan voor haar historische gebouwen in de binnenstad.

Ook Herberg Macharius en de Sint-Baafsabdij zijn twee van de gebouwen die in de vragenlijst aan bod komen. Hierbij dus een warme oproep om aan deze enquete mee te doen! Wat betekenen Herberg Macharius en de Sint-Baafsabdij voor jou? Bezoek je deze plekken vaak? Hecht je veel belang aan erfgoed in de binnenstad? Heb je een mooi verhaal over de Herberg of de abdij?

Via de onderstaande link vind je per gebouw en voor de historische binnenstad een korte vragenlijst. Meedoen!

https://participatie.stad.gent/nl-BE/folders/hoe-beleef-jij-de-historische-gebouwen-in-de-binnenstad?fbclid=IwAR03nZ5VRlqRIGWMzGZSnNBjTxfF2CX0mVDOWeOS-s2OoEMIGx_4sJ9G0mE

2024-01-18T15:18:36+01:0018 januari 2024|Abdij, Buurt, Herberg, Nieuws|

Een gelukkig 2024!

Buren van de Abdij wensen iedereen een warm en avontuurlijk 2024. We blijven dromen, verbinden en ontmoeten! Samen met jullie! We zien elkaar weer snel in de Sint-Baafsabdij en Herberg Macharius.

2024-01-08T10:39:29+01:008 januari 2024|Abdij, Buurt, Herberg|

Destijds in de Sint-Baafsabdij en het Spaans Kasteel

Er is de afgelopen eeuwen nogal wat gebeurd in de Sint-Baafsabdij en het Spaans Kasteel. Heel wat illustere figuren zijn ‘gelokaliseerd’ op deze plaats aan de samenvloeing van Leie en Schelde. Buur Dirk Ketelaere heeft een korte chronologie gemaakt.

811
Karel de Grote inspecteert de vloot gebouwd om de eerste invallen van de Noormannen tegen te houden.

Vanaf 1007
Sint-Lievensbedevaart op 28 juni.

1012
Dood van Macharius in de abdij.

1340
Geboorte van Jan van Gent (John of Gaunt), zoon van Edward III (stichter van de orde van de Kousenband) en Filippa van Henegouwen in de abdij. Edward III werd in Gent (Jacob van Artevelde) uitgeroepen tot koning van Frankrijk). Stichter van het koninklijk huis van Lancaster, zijn zoon Hendrik IV was koning van Engeland (1399-1413). Door allerlei familiebanden (diverse huwelijken) stamt de koninklijke familie van hem af.

1369
Huwelijk tussen Filips de Stoute (Bourgondië) en Margaretha van Male in de abdijkerk. Vlaanderen verbonden met Bourgondië.

1557
Gaspard de Coligny (Franse edelman en admiraal) gevangengenomen na de belegering van Saint-Quentin (oorlogen tussen Karel V en Frans I). Opgesloten in
Spaans kasteel. Leest daar de Bijbel, hoorde nieuws over Maarten Luther en correspondeerde met Calvijn. Vrij na de betaling van een losprijs. Koos voor het calvinisme en werd een leider van de hugenoten. In 1572 in Parijs neergeschoten en twee dagen later tijdens de Bartholomeusnacht vermoord. (beeld in Parijs rue de Rivoli).

1567
Egmond en Hoorn (edellieden in de Nederlanden). Beschuldigd van landverraad en gearresteerd (9 november). In Gent gevangen gezet in het kasteel. Ondervraagd door de Raad van Beroerten.

1576
11 november: Inname van het Spanjaardenkasteel na de ondertekening van de Pacificatie van Gent.

1917
Keizer Wilhelm II bezoekt op 24 december de ruïne van de abdij.

1975
9 juni: Koningin Fabiola woont “ Mariken van Nieumeghen” bij in de abdij.

Decor van verschillende filmproducties:

Floris: Jeugdserie in Nederland (Paul Verhoeven – Rutger Hauer) 1969 uitgezonden.

The White Queen: dramaserie (2013) van de BBC die zich afspeelt tijdens de
Rozenoorlogen in Engeland. Met o.a Veerle Baetens en Lize Feryn

L’oeuvre au noir: film (1988) van André Delvaux. Gebaseerd op het werk van
Marguerite Yourcenar.

Deze lijst is slechts een greep uit de vele gebeurtenissen die zich hebben afgespeeld in en rond de Sint-Baafsabdij en het Spaans Kasteel… zal zeker nog aangevuld kunnen worden in de toekomst!

2023-11-15T18:35:03+01:0015 november 2023|Abdij, Buurt, Historisch|

Oproep: Vrijwilligers gezocht voor de Coyendans buurtfeesten!

Op zaterdag 16 september is het weer zover… De Coyendans buurtfeesten. Buren van de Abdij verzorgen opnieuw de Coyendansbar en we gaan veel toffe vrijwilligers kunnen gebruiken. Heb je tijd en goesting om te komen meehelpen? Achter de bar? Tijdens de op- en afbouw? Bekijk dan zeker het formulier achter deze link.

Uiteraard zorgen we voor drankbonnen en iets om te eten. Als je een buurtorganisatie vertegenwoordigd dan deel je ook mee in de winst van de bar. Alvast heel veel dank en hopelijk tot 16 september!

2023-09-19T18:39:40+02:0015 juni 2023|Buurt, Coyendans, Fuif, Muziek, Nieuws|
Ga naar de bovenkant