In 2018 publiceerde Buren van de Abdij een fraai uitgegeven boek over het Spaans Kasteel. Hierin wordt niet vermeld dat er in deze immense dwangburcht gedurende jaren een belangrijk archief werd bewaard: het Trésor de Flandre of de oorkonden van de graven van Vlaanderen (1086-1559). Omdat de graven en gravinnen geen vaste residentie hadden, reisde ook hun oorkondenschat (een verzameling van juridisch belangrijke documenten op perkament) mee met de grafelijke hofhouding en administratie. Belangrijke bewaarplaatsen waren onder andere Brugge, Rupelmonde en Rijsel.

Vanaf het einde van de zestiende eeuw werd dit waardevolle archief in slechte omstandigheden bewaard in de toren van het Gentse belfort en in de Sint-Baafskathedraal. Daarom werd het in 1600 naar een archiefruimte in het Spaans Kasteel overgebracht. Op 9 maart 1678 veroverden Franse troepen de stad en drie dagen later gaf ook de burcht zich over. Toen de Fransen de collectie confisqueerden bleek dat ze niet met zorg was beheerd. De Spaanse militaire leiding had andere zorgen. Het deel van het archief, vaak in deplorabele toestand, dat de Fransen in Gent achterlieten, werd in 1717 naar het Gravensteen overgebracht, waar de Raad van Vlaanderen zijn zetel had.

Na nog eens talrijke omzwervingen kwam dit archief, dat behoort tot de top van het archiefpatrimonium van de middeleeuwse Lage Landen, rond het midden van de negentiende eeuw in het Rijksarchief Gent terecht. Archivarissen onderscheiden in dit archief vier delen, goed voor in totaal 4055 bestanddeelnummers. Het nieuwe archiefgebouw in de Bagattenstraat biedt sinds 2015 de ruimte om dit rijke, waardevolle archief op een professionele manier aan te pakken. Vanaf januari 2019 worden de charters door een gespecialiseerd bedrijf in Nederland gereinigd, gevlakt, gestabiliseerd en herverpakt. Tegen begin 2022 zullen alle charters materieel behandeld zijn en zullen ze digitaal worden verwerkt. Dit belangrijke project kon gerealiseerd worden dankzij een flinke subsidie van het Fonds Baillet-Latour.

Marc Hanson

illustraties: Rijksarchief Gent