“Niemand kan deze plek beter bezielen dan de buren.”

ONTSTAAN VAN DE BUREN

De ruïnes van de Sint-Baafsabdij liggen in de Gentse wijk Macharius, het is een van de plekken waar Gent is ontstaan, aan de ‘Ganda’, de samenvloeiing van Schelde en Leie. In en om die abdij zijn de Buren van de Abdij ontstaan. Het begon met het initiatief in 2007 van een bonte groep buurtbewoners om deze oudste site van Gent opnieuw toegankelijk te maken voor buurtbewoners en het bredere publiek. Daaruit is een veel ruimere werking ontstaan dan iemand had kunnen voorzien toen dit burgercollectief de achtste april van 2007 voor het eerst de sleutel in de deur van de abdij stak.
De start van Buren van de Abdij: de affiche van de eerste bijeenkomst.

DE ABDIJ HEROPENT

E

ind 2006. De Sint-Baafsabdij, het oudste gebouw van Gent in het hart van de Machariuswijk, blijft al enkele jaren dicht. Sommige buurtbewoners hebben heimwee naar de tijd dat deze groene oase altijd open was, en dat je gewoon, als je daar zin in had, de balsemende rust van de abdijtuin kon opzoeken. Zo ontstaat bij Fabien Audooren, Arnold De Vijlder, Pier De Kock en John Vandaele het idee om de abdij opnieuw te openen voor en door de buurt. De eerste reacties van het stadsbestuur zijn heel positief. De directeur van de Dienst Monumentenzorg, Geert Van Doorne, heeft wel oren naar het idee. Een aantal ambtenaren bewijst in de daarop volgende maanden bijna spelenderwijs echt wel open te staan voor burgerparticipatie.

Op 10 februari 2007 gaan, na enkele maanden voorbereidend werk, de Buren van de Abdij echt van start met een eerste bijeenkomst van zo’n 25 vrijwilligers. Die vindt dan al plaats in wat later herberg Macharius zal worden, maar wat op dat moment nog de werkplek is van de stedelijke buurtwerkers.

Geert Van Doorne komt op zaterdagen naar die eerste bijeenkomsten van de Buren. Zo groeit het vertrouwen. Van Doorne ziet het potentieel van zo’n werking: ‘Niemand kan deze plek beter bezielen dan de buren’, voorspelt hij. Toch is het op dat moment niet vanzelfsprekend dat de stad Gent de sleutels van zijn oudste gebouw aan een groep burgers geeft. Aanvankelijk zullen de Buren nog elke vrijdagavond de sleutel gaan oppikken bij Monumentenzorg en die de maandag terugbezorgen. Pas op het einde van dat eerste jaar zal het vertrouwen van die aard zijn dat we de sleutels van de abdij in ons bezit mogen houden.

“Dit stokoude bouwwerk uit de 11de eeuw brengt mensen van de 21ste eeuw bijeen.”

ONZE WERKING KOMT OP GANG

0

p 8 april organiseren we ons eerste publieke evenement: kinderen uit de buurt komen voor het eerst in duizend jaar paaseitjes rapen in de abdijtuin. Het is plezant; de zon schijnt, de chocolademelk is lekker en de koffie sterk. We krijgen als buurt voor het eerst het gevoel dat die Sint-Baafsabdij ook wel een beetje van ons is. Die namiddag houden we ook voor het eerst de abdij open voor bezoekers.

Bedoeling was in de eerste plaats om de abdij op zondag te openen, en de bezoekers te onthalen. Maar omdat het enthousiasme van de buren zo groot is, doen we er al spoedig veel meer: we organiseren concerten en gesprekken, bakken pannenkoeken, vertellen verhalen, kweken bijen en kruiden,… We staan versteld van de hoeveelheid voorstellen die het initiatief spontaan opwekt. Het getuigt van de wakkerheid en creativiteit die onze wijk herbergt. En het mag best gezellig zijn. Dit stokoude bouwwerk uit de 11de eeuw brengt mensen van de 21ste eeuw bijeen.

SAMENWERKING MET HISTORISCHE HUIZEN

V

anaf 2011 valt de Sint-Baafsabdij onder een andere stadsdienst Historische Huizen, waarmee de samenwerking verder wordt geconsolideerd. Vanaf 2015 mogen de Buren, door de Wet Tobback op de bewakingsopdrachten, de abdij niet meer openhouden zonder de aanwezigheid van iemand die een opleiding heeft genoten. Onze rol evolueert van het openhouden van de abdij naar het verzorgen van het onthaal voor bezoekers. Dat kunnen we nu ook beter omdat we gaandeweg – onder meer door het schrijven van een aantal boeken – de site en de wijk en hun verbazende geschiedenis beter hebben leren kennen. We kunnen er nu ook, op vraag, rondleidingen verzorgen.

“De herberg wordt de tweede motor van de Buren van de Abdij.”

HERBERG MACHARIUS ZIET HET LICHT

I

n de zomer van 2012 grijpen we de komst van TRACK, een stadsbrede tentoonstelling van hedendaagse kunst van het SMAK, aan om het voormalige poortgebouw van het slachthuis – in samenwerking met Historische Huizen, om te bouwen tot de herberg Macharius. Bedoeling is dat de herberg slechts in de vier maand dat TRACK loopt, bestaat en dan weer verdwijnt. Maar in die vier maanden gebeurt er zodanig veel dat de buurt als het ware vraagt om de herberg open te houden. En zo geschiedt. De herberg wordt de tweede krachtbron, de tweede motor, van de Buren van de Abdij, een bruisend activiteitencentrum waar we zowel de buurt als de wereld willen verwelkomen.

Het is pas na de opstart van de herberg in 2013, dat we beslisten een vzw op te richten.