Wolvenjacht in de buurt van de abdij

Sinds een paar jaar wordt de wolf, niet zonder enige commotie, opnieuw waargenomen in Limburg. Het was meer dan een eeuw geleden dat die intelligente, maar schuwe dieren, nog in ons land waren gesignaleerd. In de middeleeuwen waren wolven nochtans in Vlaanderen een vast onderdeel van de populatie van wilde dieren. Ze werden net als vossen, everzwijnen en herten bejaagd, ook in de zeer uitgestrekte Sint-Baafsheerlijkheid. Naast deze dieren zorgden ook vossen, everzwijnen, herten, dassen, hazen, konijnen, otters, nertsen, wilde ganzen, kraaien en duiven soms voor economische schade, en joegen de (grote) pachtboeren in dienst van de abdij op kosten om gewassen, vee, bossen en visvijvers te beschermen. Wolven werden nog eens extra gevreesd omdat er in het Sint-Baafsdorp en elders geruchten de ronde deden dat ze soms kinderen aanvielen en doodden.

Vanaf de late veertiende eeuw startten overheid en rijke particulieren campagnes om de populaties van ‘schadelijke’ wilde dieren terug te dringen en loofden ze premies uit voor het doden ervan. In de Sint-Baafsheerlijkheid vroegen jagers ook vanaf toen opvallend veel premies aan voor gevangen/gedode wolven. Als bewijs moest je dan wel de kop, beide oren of de rechter voorpoot van het dier overhandigen aan de gerechtelijke autoriteit. Het STAM is in het bezit van een gemummificeerde wolvenpoot die aan de poort van het Gravensteen was genageld. Het dier was waarschijnlijk in 1736 gedood in Knesselare.

De continue druk en jacht op sommige zoogdieren en vogels leidden soms op termijn tot het volledig verdwijnen van bepaalde dieren, bijvoorbeeld de wolf, uit onze gebieden. Tegenwoordig genieten wolven in de EU-lidstaten bescherming. Maar buiten Europa, bijvoorbeeld in Alaska, kunnen ze legaal geschoten worden en in sommige gebieden krijg je zelfs een premie voor een gedode wolf. De gedode dieren zijn het meest gegeerd voor hun zeer zachte pels.

Marc Hanson

Illustratie: Miniatuur uit ‘The Rochester Bestiary’ ca 1230-1400. Bron: British Library.

Foto: Gemummificeerde wolvenpoot. Bron: stamgent.be.

2021-11-28T13:04:32+01:0028 november 2021|Abdij, Historisch|

Tronies in het lavatorium van de abdij houden het kwade buiten

In het lavatorium ( rituele wasplaats) van de Sint-Baafsabdij uit ca. 1170 kan je op ooghoogte acht opvallende koppen zien, telkens onder een kort zuiltje. Die acht zuiltjes sluiten op hun beurt aan bij de kraagstenen waarop de ribben van het gewelf steunen, zoals geïllustreerd op onderstaande romantische aquarel. Volgens kenners dateren de hoofden uit de 14de of 15de eeuw.

De karakterkoppen, eerder tronies, zien er echt niet vriendelijk uit. Je kan ze gerust lelijk noemen met een verwrongen mond, opvallende (spleet)ogen, een ruwe kinbaard en een goed aansluitende kap op het hoofd. Ze werden gehakt in de goed te bewerken Balegemse steen, een kalkhoudende zandsteen, die gevoelig is voor erosie. Daardoor zijn ze nu erg verweerd. Die boos kijkende gezichten kunnen beschouwd worden als onheilwerende koppen. Door hun boze, dreigende blik worden ze geacht de boze wereld met zijn onheilbrengende krachten buiten het lavatorium en de abdij te houden.

Dit zeer oud magisch geloof heeft het christendom tot op vandaag overleefd. Denken we maar aan het dragen van amuletten, talismans, scapulieren, het gewijd palmtakje en de draak op het Gentse belfort. Al die voorwerpen en (fabel)dieren zouden het kwaad afhouden en de dragers of de stad te beschermen.

Marc Hanson

Foto: Lieve Ockerman 2021.
Illustraties:
Aquarel van Ange De Baets, 19de eeuw. Bron: stamgent.be.
Schetsen van N.A. Heins uit Bulletin de la Sociéte d’histoire et d’archéologie de Gand, 1903.

2021-11-13T19:54:39+01:0013 november 2021|Abdij, Historisch|

Waarom dronken de Baafse monniken liever wijn dan bier?

Uit de Regel van Benedictus (de invloedrijkste leefregel voor monniken in de middeleeuwen) blijkt dat zijn volgelingen in wijnland Italië wijn dronken net als vroeger de Romeinen. De monniken dronken vaak wijn bij het eten dat kon variëren van een stukje kaas, worst, brood tot een copieuze maaltijd. Onbedoeld zal de Regel het wijndrinken elders hebben gestimuleerd: als het in Italië mag, kan het ook ‘bij ons’.

Wijn had een fijnere, meer complexe smaak dan het te mijden water, melk of het dikwijls troebele bier, dat op de eerste plaats een dorstlesser was, want drinkbaar water was de uitzondering. Daarom dronk men bier uit kroezen van minstens een halve liter. Wijn werd, met mate gedronken, als gezond beschouwd, zeker als er bepaalde kruiden werden aan toegevoegd. Voor monniken die een ascetisch leven leidden, was wijn een van de weinige genots- en roesmiddelen. Tabak en warme dranken als koffie, thee en chocolade geraakten in Europa pas later bekend.

Door het drinken van wijn onderscheidden de monniken zich, net als de welstellende bovenlaag in het algemeen, van het gewone volk dat met (vaak flets) bier tevreden moest zijn. De Baafse monniken konden de wijn gemakkelijk en relatief goedkoop want tolvrij, betrekken uit echte wijnlanden als Frankrijk, Italië of het Rijnland. De aangekochte wijn bewaarde ook veel beter en langer dan bier en melk. Tot slot: had Jezus zelf water niet in wijn veranderd!

Marc Hanson

Illustratie: uit Li Livres dou Santé. Laat 13de eeuws. Bron: Wikimedia commons.

2021-11-01T15:14:36+01:001 november 2021|Abdij, Historisch|

Waar waren we alweer gebleven?

Dus… waar waren we alweer gebleven? Bij het opruimen van de Herberg vonden we de laatste programmatie folder van 2020… maart, voordat alles plotseling veranderde… anderhalf jaar later zijn we terug klaar voor het nieuwe seizoen!

Uiteraard mogen jullie je weer verwachten aan alle fijne activiteiten zoals we ze altijd organiseren in Herberg Macharius… De Bal Mundials, de Karaoke avonden, de concerten, de boekvoostellingen, fims… Zonder mondmaskers en covidpassen… eindelijk weer zorgeloos samenkomen!
Het Herbergteam staat te popelen om jullie terug te ontvangen! Tot snel!

2021-09-29T11:26:43+02:0029 september 2021|Abdij, Buurt, Herberg, Nieuws|

Onze website in een nieuw jasje!

Het heeft even geduurd en er is hard aangewerkt, maar daar is hij dan… onze splinternieuwe website! Met heel veel dank aan de vrijwilligers van het ‘webteam’. Hopelijk weten jullie, bezoekers van de website, de nieuwe ‘look’ te waarderen.

We houden jullie via deze weg graag op de hoogte van de vele activiteiten die Buren van de Abdij in de Sint-Baafsabdij en Herberg Macharius organiseert. Dat zou geen probleem mogen zijn dankzij de nieuwe overzichtelijke agenda.

Daarnaast is er ook de ‘nieuws pagina’ waar we met enige regelmaat ook allerlei berichten, wetenswaardigheden en allerlei andere zaken zullen posten. praktische info rond bv het gebruik van Herberg Macharius vind je dan weer terug op de pagina ‘praktisch’.

En, uiteraard, vind je ook allerlei informatie rond onze organisatie en de Sint-baafsabdij op deze nieuwe website. Klik zeker eens op je gemak door de verschillende links en pagina’s! De nieuwe website blijft een ‘work in progress’, dus op- en aanmerkingen zijn altijd welkom!

Veel lees- en kijkplezier!

2021-08-02T14:00:54+02:002 augustus 2021|Abdij, Herberg, Nieuws, Online|

De herbergiers nemen even verlof maar het abdijonthaal steekt de zomer door

De eerste drie weekends van augustus nemen de herbergiers van Herberg Macharius een paar weekjes verlof. Dit betekent dat het terras van de Herberg die zondagen niet uitgezet zal worden. Maar allicht vinden jullie wel een ander toffe plaats… in Italië, Bulgarije of Frankrijk bijvoorbeeld?

Vanaf 22 augustus staan onze vrijwilligers weer voor jullie paraat en hopen we op zon en fijn volk op het Herberg terras. Langzaam maar zeker zijn we ook aan de programmatie voor het najaar aan het denken… hopelijk kunnen we vanaf september/oktober weer zorgeloos genieten van allerlei activiteiten in de Herberg… Hou zeker onze nieuwe website in de gaten, of schrijf je in op de nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Ons traditionele onthaal in de Sint-Baafsabdij op zondagen (tussen 14u en 18u) gaat in augustus echter niet ontbreken. Je vindt ons aan de onthaal tafel in de abdij tussen 14u en 18u voor wat uitleg over de abdij, de werking van Buren van de Abdij, of gewoon een gezellige babbel.

2021-08-02T14:20:05+02:002 augustus 2021|Abdij, Herberg, Nieuws|

uitgelicht: Het Spaans Kasteel, van dwangburcht tot woonwijk

Zo nu en dan mogen we ook wel eens ‘stoefen’… onze laatste publicatie, ‘Het Spaans kasteel, van dwangburcht tot woonwijk’ is echt een geweldig boek…. en nog altijd verkrijgbaar!

Op zondagmiddag is het boek te koop, voor een ‘burenprijs’ van 10€, aan onze onthaalstand in de Sint-Baafsabdij.
Daarnaast is het boek ook, tijdens activiteiten, te koop in Herberg Macharius.

Het boek beschrijft in detail het Spaans Kasteel van zijn ontstaan (16de eeuw) tot de afbraak (19de eeuw). Ook komen interessante archeologische vondsten aan bod naast Auguste Van Lokeren wiens verdienste het is dat de site werd behouden, de Gouverneurswoning, en een voorstelling van het Spaans Kasteel in 3D.

Met hun vierde boek over de Machariuswijk willen de Buren van de Abdij de bijna vergeten geschiedenis van het Spaans Kasteel in Gent weer onder de aandacht brengen. Er zijn geen recente publicaties die deze versterking als hoofdonderwerp behandelen. Deze reusachtige vesting werd in opdracht van Keizer Karel gebouwd op de plaats van de vroegere Sint-Baafsabdij, in de eerste plaats om de opstandige Gentenaren in bedwang te houden.

Zowat veertig jaar later kwam de stad weer in opstand en liet het calvinistische bestuur de stadszijde van de versterking ontmantelen. Toen Gent opnieuw in Spaanse handen kwam, werd het Kasteel hersteld, uitgebreid en aan nieuwe krijgsbouwkundige inzichten aangepast. Dit ‘Spaanse Kasteel’ beheerste meer dan driehonderd jaar het stadsbeeld. Nu is er nauwelijks nog een spoor van over.

Verscheidene troepen maakten gebruik van deze vesting: Spaanse, Franse, Oostenrijkse, Britse en Hollandse legereenheden wisselden elkaar af, soms in hoog tempo. Eind 18de eeuw besliste Jozef II om de functie van het Kasteel op te heffen. Het had slechts vijf jaar gevergd om het Kasteel te bouwen, maar het duurde meer dan honderd jaar vooraleer de laatste restanten ervan verdwenen waren. Het huidige stratenplan in de Machariuswijk is nog steeds een stille getuige van deze periode. Na het verdwijnen van het ‘Spaans Kasteel’ werd op een deel van de site het slachthuis gebouwd. Ook hiervan is nog maar één gebouw overgebleven.

Toch besteden we in dit boek ook aandacht aan de meer subtiele sporen die nog verwijzen naar de tijd van het Kasteel. Ook de stroppendragers en zij die de grote keizer herdenken kunnen niet voorbij aan Karels dwangburcht. Het Spanjaardenkasteel en wat ermee samenhangt, werpt nog altijd een ietwat ambigue schaduw op het heden.

2021-03-25T11:01:09+01:0010 maart 2021|Abdij, Historisch, Literatuur|

Sint-Baafsabdij gaat terug open op Paaszondag!

Als alles goed gaat, en wij vertrouwen daarop, gaat de Sint-Baafsabdij opnieuw open vanaf het Paasweekend van 2, 3 en 4 april!

Traditiegetrouw verzorgen Buren van de Abdij op zondag het onthaal tussen 14:00 en 18:00. Onze vrijwilligers geven de bezoekers een woordje uitleg over de geschiedenis van de abdij en over de werking van onze organisatie. Maar uiteraard zijn we er ook voor een babbel en wat gezelligheid.

Openingstijden Sint-Baafsabdij in 2021:
Iedere weekend van 3 april t/m 7 november
Vrijdag 14:00 – 18:00
Zaterdag 14:00 – 18:00
Zondag 14:00 – 18:00 (met onthaal Buren van de Abdij)

2021-04-28T15:01:23+02:009 maart 2021|Abdij, Historisch|

Covid 19: De handdoek in de ring

Nog één weekend en het abdijseizoen is voorbij, maar het wordt een afsluiting in stilte dit jaar. Geen pannenkoeken, hete chocolademelk of verhalen, afscheid nemen van elkaar en van de abdij, om er na een verkwikkende winterslaap in 2021 weer in te vliegen… helaas, …. net niet. De coronapandemie piekt opnieuw, gaat helemaal de foute richting uit, en dat vraagt om harde maatregelen, niet straks of volgende week, maar nu.

We nemen daarom dit jaar zuiver in gedachten afscheid van ‘onze’ abdij, onze stilteplek en ons oord van herbronning, en dat laatste is misschien iets wat we in deze tijden allemaal wel kunnen gebruiken.

We zien jullie graag terug in de komende lente, als het kan met een echt paas(haas)evenement, en wensen jullie allemaal heel veel sterkte in deze donkere maanden. Koester elkaar en probeer er het beste van te maken.

Nemen we nu zomaar afscheid voor een half jaar ? Dat zou te jammer zijn….

Klik hier om eens terug te kijken naar 10 jaar ‘laatste abdijdag’, en daar een deugddoend gevoel vol hoop aan over te houden.

2021-04-28T15:04:06+02:0011 november 2020|Abdij|

De Sint-Baafsabdij gaat terug open!

Na de uitzonderlijk lange winter- en coronapauze zijn we verheugd om jullie meee te kunnen delen dat de Sint-Baafsabdij, Gents knipoog naar de oudheid, eindelijk terug open gaat!

De Buren van de Abdij zullen, met gepaste veiligheidsmaatregelen, hun traditionele onthaal in de abdij terug aanvangen op zondag 21 juni, tussen 14u e, 18u. We kijken ernaar uit om jullie snel weer terug te zien in de prachtige binnentuin!

Rondleidingen zijn er voorlopig nog niet gepland, maar we hopen dat ook daar snel verandering in gaat komen.

Historische Huizen Gent opent de Sint-Baafsabdij al vanaf zaterdag 20 juni.

Openingstijden Sint-Baafabdij:

Zaterdag: 14:00 – 18:00

Zondag: 14:00 – 18:00 (met Buren van de Abdij onthaal)

2021-04-28T15:04:58+02:0015 juni 2020|Abdij|
Ga naar de bovenkant